Vergi mevzuatında önemli bir yer tutan kazanç türlerinden biri olan arızi kazançlar, vergilendirme bakımından geçici veya istisnai gelirleri ifade eder. Ancak her kazanç bu kapsamda değerlendirilmez. Özellikle bazı kazanç türleri arızi olarak kabul edilmediği için sürekli kazanç niteliğinde değerlendirilip farklı vergisel yükümlülüklere tabi tutulur. Bu yazıda hangi kazançların arızi kazanç kapsamında yer almadığı detaylı biçimde açıklanmaktadır.
Arızi Kazanç Kavramı Nedir?
Arızi kazanç, süreklilik arz etmeyen ve bir işin meslek edinilmeden yapılması sonucu elde edilen kazanç türüdür. Bu tür gelirler vergi mevzuatında sınırlı olarak tanımlanmış olup, yıl içerisinde belli bir sınırı geçmediği sürece vergi dışı da kalabilir.

Arızi Olmayan Kazançlar Nelerdir?
Bazı kazançlar niteliği itibarıyla arızi sayılamaz çünkü bu gelirler sürekli elde edilir veya ticari, mesleki ya da zirai faaliyet kapsamında değerlendirilir.
Ticari Faaliyet Gelirleri
Belirli bir düzen içerisinde mal veya hizmet satışıyla elde edilen kazançlar arızi değil, ticari kazanç kabul edilir.
Serbest Meslek Faaliyetleri
Kişisel bilgi veya yeteneğe dayalı olarak süreklilik gösteren hizmetlerden doğan gelirler arızi değil serbest meslek kazancıdır.
Gayrimenkul Sermaye İradı
Gayrimenkul kiralamaları neticesinde elde edilen sürekli gelirler arızi değil, gayrimenkul sermaye iradı olarak değerlendirilir.
Zirai Faaliyet Gelirleri
Tarım, hayvancılık veya benzeri faaliyetler sonucu düzenli elde edilen kazançlar da arızi kazanç sınıfına girmez.
Menkul Sermaye İradı
Faiz, temettü gibi sermayeye bağlı gelirler düzenli ve sürekli elde edildiğinden dolayı arızi kazanç kapsamında değildir.
Vergilendirme Kapsamında Süreklilik Ölçütü
Bir kazancın arızi sayılıp sayılmaması değerlendirilirken en önemli kıstaslardan biri sürekliliktir. Aynı türden işlemlerin tekrarlanması bu kazancı arızi olmaktan çıkarır ve vergi açısından farklı bir statüye sokar.
Aynı Türden İşlemlerin Tekrarı
Bir kişinin aynı faaliyet türünden yıl içinde birden fazla gelir elde etmesi kazancı sürekli hale getirir ve bu durumda arızi olarak değerlendirilmez.
Meslek Edinme Kriteri
Kişinin faaliyetini geçim kaynağı haline getirmesi, bu kazancı arızi olmaktan çıkarır ve profesyonel faaliyet kategorisine sokar.
İstisnalar ve Sınırlar
Her arızi kazanç vergiden muaf değildir. Gelir Vergisi Kanunu’nda belirtilen sınırların aşılması durumunda arızi kazanç da vergilendirilir. Ancak bazı gelirler doğrudan arızi kabul edilmez.
Kanuni İstisna Tutarları
2025 yılı itibarıyla arızi kazançlarda istisna sınırı 129.000 TL’dir. Bu sınır aşıldığında kazanç vergilendirilir.
Sürekli Elde Edilen Komisyon Gelirleri
Özellikle emlak danışmanlığı gibi alanlarda birden fazla işlem gerçekleştirilerek elde edilen komisyonlar, arızi değil ticari kazanç kabul edilir.
Hangi Durumlar Arızi Kazanç Olarak Karışıklık Yaratabilir?
Bazı kazanç türleri yüzeysel olarak arızi gibi görünse de uygulamada farklı yorumlara neden olabilir. Özellikle tek seferlik işlemlerde dikkatli değerlendirme gereklidir.
Tek Seferlik Elde Edilen Gayrimenkul Satışı
Bir gayrimenkulün satışından doğan kazanç, eğer alış ile satış arasında beş yıldan uzun bir süre geçmişse istisna kapsamında değerlendirilebilir. Ancak bu işlem mükerrer hale gelirse arızi olarak kabul edilmez.
Birden Fazla Arsa Satışı
Bir kişinin aynı yıl içinde birden fazla arsa satışı yapması, bu faaliyetin arızi değil ticari faaliyet olduğunu gösterebilir.
Vergi İdaresinin Görüşü
Gelir İdaresi Başkanlığı’nın özelgelerine göre süreklilik ve meslek edinme unsurları çok önemlidir. Arızi kazanç olmadığı durumlar için özelge talepleri ve geçmiş kararlar dikkate alınmalıdır.
Değerlendirme ve Sonuç
Arızi kazançlar, vergi açısından bazı avantajlar sağlasa da her kazanç bu kapsamda değerlendirilemez. Ticari, mesleki ya da sermaye niteliği taşıyan gelirler, sürekli elde edildiklerinde arızi olmaktan çıkar. Bu yüzden vergilendirme açısından gelir türünün doğru sınıflandırılması son derece önemlidir.
Sıkça Sorulan Sorular
Aşağıda “Hangi Kazançlar Arızi Kazanç Değildir?” ile ilgili sıkça sorulan sorular ve yanıtları yer almaktadır:
Gayrimenkul kiralama gelirleri arızi kazanç mıdır?
Hayır, gayrimenkul kiralamalarından elde edilen gelirler düzenli bir şekilde sağlandığı için gayrimenkul sermaye iradı sayılır ve arızi kazanç kapsamında değildir.
Emlak alım satım kazancı her zaman arızi midir?
Tek seferlik satışlarda arızi sayılabilir ancak yıl içinde birden fazla satış yapılması durumunda bu kazanç ticari faaliyet olarak değerlendirilir ve arızi sayılmaz.
Serbest meslek kazançları arızi olabilir mi?
Hayır, kişisel bilgi ve uzmanlığa dayalı hizmetlerden elde edilen gelirler süreklilik içerdiği için serbest meslek kazancı sayılır, arızi değildir.
Faiz gelirleri arızi kazanç olarak kabul edilir mi?
Faiz gibi sermayeden doğan kazançlar menkul sermaye iradı olarak değerlendirilir ve düzenli nitelik taşıdığı için arızi kazanç kapsamında yer almaz.
Arızi kazanç sınırı 2025 yılında ne kadar?
2025 yılı itibarıyla arızi kazançlarda istisna tutarı 129.000 TL olarak belirlenmiştir, bu sınırı aşan kazançlar vergilendirilir.
Tek seferlik danışmanlık hizmeti arızi midir?
Eğer hizmet sadece bir defaya mahsussa ve meslek haline getirilmemişse arızi kazanç olabilir. Ancak benzer hizmetlerin tekrarlanması durumunda bu kazanç serbest meslek kazancı olarak değerlendirilir.
Komisyonla satış yapan kişiler arızi kazanç elde eder mi?
Komisyonla satış yapan ve bu faaliyeti düzenli şekilde sürdüren kişiler arızi kazanç değil, ticari kazanç elde etmiş sayılırlar.
Arsa satışı arızi mi sayılır?
Eğer arsa satışı sürekli bir kazanç sağlama amacı taşımıyorsa ve yıl içinde tek bir işlemse arızi olabilir. Ancak bu işlem tekrarlandığında ticari kazanç kabul edilir.
Yorumlar kapalı.